O zdrowiu psychicznym oraz o tym, jak o nie dbać. |
![]() |
![]() |
![]() |
„Radość serca wychodzi na zdrowie, duch przygnębiony wysusza kości” – czyli trochę o zdrowiu psychicznym oraz o tym, jak o nie dbać. 10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. Zdrowie psychiczne, to według przyjętej w 1948 r. konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. Według Światowej Organizacji Zdrowia zaburzenia psychiczne dotyczą aż 20 proc. ludności. Najpowszechniejsza jest depresja – cierpi na nią 100 milionów osób na całym świecie i co dziesiąty Polak. Podobnie jak w przypadku zdrowia fizycznego, nikt nie przechodzi przez życie bez problemów ze zdrowiem psychicznym. Wiele z nich jest normalną częścią naszej egzystencji - to dzięki nim uczymy się i rozwijamy. Z czasem również pokonujemy je – sami, bądź z pomocą najbliższych. Niestety, w przypadku niektórych osób problemy, które się u nich pojawiają, są na tyle poważne, że wsparcie i wskazówki ze strony przyjaciół czy rodziny są niewystarczające i potrzebna jest wówczas specjalistyczna pomoc. Problemy ze zdrowiem psychicznym nie dotykają jedynie dorosłych, lecz także dzieci i nastolatków. Szczególnie okres dorastania charakteryzuje się intensywnymi zmianami na wszystkich płaszczyznach rozwoju - biologicznej, psychologicznej i społecznej. W tym czasie w dość szybkim tempie pojawiają się zarówno oznaki dojrzewania płciowego, jak i zmiany w obszarze rozwoju społeczno - emocjonalnego i poznawczego. Posłuszne, grzeczne dziecko nagle zmienia się w buntownika, który ma własne zdanie, własne tajemnice oraz własną grupę odniesienia. Jednakże manifestowana odmienność czy też pewność siebie nastolatka, bywa niejednokrotnie fasadą, za którą kryją się takie emocje jak lęk, zagubienie, smutek, osamotnienie, bezradność czy wściekłość. Dane statystyczne wskazują, iż około jedna trzecia nastolatków w Polsce ma objawy depresji, z tego jeden na stu ma myśli samobójcze. U około 2 procent dzieci depresja rozwija się jeszcze przed okresem dojrzewania. Niestety, dorośli często nie zdają sobie sprawy z tego, że agresja, chwiejność nastrojów czy lenistwo dziecka, to nie skutek młodzieńczego buntu, ale objawy depresji. Z depresją kojarzy się nam bowiem smutek, przygnębienie czy apatia. Tymczasem u młodzieży objawy te mogą występować w niewielkim nasileniu albo wcale. Często na pierwszy plan wysuwa się arogancja, agresja czy abnegacja.
Nastolatek zna ogólnie przyjęte normy społeczne, ale je łamie. Może przy tym nadużywać alkoholu, eksperymentować z narkotykami albo prowokować bójki. Jednym z objawów depresji jest też pogorszenie zdolności intelektualnych - pojawiają się gorsze stopnie, wagarowanie, odmówienie chodzenia do szkoły. Młody człowiek nagle przestaje czerpać radość z tego, co sprawiało mu przyjemność - zarzuca uprawianie sportu, czytanie książek, oglądanie telewizji, spotykanie się z przyjaciółmi. Jest zamknięty albo nadmiernie pobudzony. Przebieg depresji u dzieci do 14. roku życia jest nieco inny niż u starszych. W wieku 6 –12 lat częściej charakteryzują ją dolegliwości fizyczne, takie jak ból brzucha, głowy, biegunki, zaparcia, brak apetytu czy moczenie nocne. Wśród młodzieży przeważają depresje egzogenne, czyli powstałe na skutek czynnika zewnętrznego. Może to być stres związany, na przykład, z niepowodzeniami w szkole, rozwodem rodziców lub nieszczęśliwą miłością. Depresje endogenne są związane z wrodzonymi czynnikami biologicznymi i mają zwykle podłoże genetyczne. Wtedy choroba pojawia się bez wyraźnego powodu. Jak zatem pracować nad rozwojem zdrowia psychicznego naszych dzieci? O zdrowie psychiczne dbajmy tak, jak o zdrowie fizyczne – starajmy się to robić każdego dnia. Oto kilka propozycji, jak w codziennych relacjach z dziećmi i nastolatkami dbać o ich samopoczucie. Zacznijcie od: rozmów na tematy, które są dla was ważne (plany, marzenia, wartości), dostrzegania swoich mocnych stron, wspólnej zabawy (gry, robienie posiłków, wycieczki), wprowadzenia filozofii szacunku (między rodzicem a dzieckiem/nastolatkiem i rodzeństwem), pokazuj swojemu dziecku na swoim przykładzie: optymizm, pozytywne zachowanie, zrozumienie i akceptację uczuć, regulację emocji oraz konstruktywne rozwiązywanie problemów - dziecko uczy się poprzez modelowanie, stwórz jasne oczekiwania i przewidywalne procedury - dziecku łatwiej funkcjonuje się w środowisku, które jest dla niego przewidywalne, i którego zasady są zrozumiałe; to jednocześnie buduje poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie, daje podstawy do lepszego funkcjonowania społecznego, zadbaj o pozytywną atmosferę w domu – to pomoże dziecku lub nastolatkowi czerpać przyjemność i zainteresowanie życiem, kiedy dziecko przychodzi do Ciebie ze swoim problemem, nie mów do niego: „Nie przesadzaj”, „Nie masz powodu do zmartwień” albo „Zrób cos pożytecznego, to Ci przejdzie”; powiedz zamiast tego, że jesteś dla niego, że zawsze go wysłuchasz i zrobisz wszystko, co w Twojej mocy, żeby mu pomóc, jeśli zajdzie taka potrzeba, codziennie rozmawiaj z dzieckiem – nie wystarczy zapytać „Jak było w szkole?”; warto pytać o szczegóły i z odpowiedzi dziecka starać się wnioskować, czy nie dzieje się coś niepokojącego, bądź uważny i obserwuj zmiany - jeśli dziecko jest rozdrażnione, nagle traci zainteresowanie swoimi pasjami lub spotkaniami z rówieśnikami, pojawiają się u niego problemu z koncentracją, pogarsza się w nauce lub nie chce chodzić do szkoły, to są to alarmujące sygnały, które świadczą, że dziecko przeżywa trudności. Rodzice są pierwszymi osobami, które mogą dostrzec zmiany nastroju lub zachowania, które wydają się nadmierne lub niezwykłe, być może trwające dłużej niż przeciętnie. Jeśli Ciebie, jako rodzica, coś niepokoi i wydaje Ci się, że może wskazywać na problem, nie bój się zgłosić do specjalisty. Kiedy Twoje dziecko nie może wyleczyć kataru, idziesz do pediatry. Kiedy Twoje dziecko od dłuższego czasu chodzi smutne, nerwowe lub zirytowane, warto wybrać się do terapeuty. W obu przypadkach może się okazać, że „To nic takiego”, ale również w obu przypadkach może się okazać, że „To był najwyższy czas na działanie”. A oto kilka wskazówek jak zadbać o własne zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie: |